De Gitane Hollandaise

...Nederlandse rechters en conceptuele kunstwerken...

Ik presenteer: De Gitane Hollandaise:

Veronique vindt Houellebecq een soort mannelijke bouqetreeks-auteur. Ze heeft het boek na een pagina of dertig weer teruggegeven. Ik ben door blijven lezen, en halverwege tot het einde moet je je door een eindeloze reeks gemijmer over geweren en pistolen heen worstelen – misschien het enige moment waarop je denkt, hmm, zou dat dan aan die serotonine kunnen liggen? Dat hij net wat langer doormijmert over zijn geweldige pistool?

Begrijp me niet verkeerd, de reden dat ik dit boek überhaupt ben gaan lezen is niet Houellebecq, maar mijn grote respect en belangstelling voor serotonine, een magische substantie waarmee elk mens is uitgerust, maar dan wel in zulke mate dat hij of zij er altijd net wat tekort aan heeft, met als resultaat de ontevreden boomer-mensvorm waar Houellebecq op is gebaseerd. Ik had dus gehoopt (we hebben hier immers met een berucht schrijver van doen) in het boek interessante observaties aan te treffen over deze stof. Niets van dat alles – de stof wordt enkel terloops vermeld om een verhaaltje aan op te hangen, en dat verhaal is helemaal niet serotonine-typisch, dus dan dringt de gedachte zich op dat Houellebecq helemaal niet bekend is met het middel.

Een boek lang bouqetreeksseks en pistolen, en dat dan ophangen aan een antidepressivum-pilletje? Houellebecq heeft het ergens terloops over LSD, maar ook daaraan lees je af dat hij het nooit ook maar een moment durfde gebruiken. Nee, dit is een narcschrijver, eentje die het puur en alleen van het rookgordijn moet hebben, en hier en daar een beetje alcohol, maar ook dat voornamelijk in burgerlijke mate. De ambtenaar die hij beschrijft is hij overduidelijk zelf.

Ik ben een zoektocht begonnen naar Nederlandse schrijvers die zich aan de Gitane-sigaret hebben gewaagd. Wat denk je, niemand. Reve rookte Zware Van Nelle en Mulisch dure Cubaanse sigaren. Hermans? Uiteraard weer een Gauloise-roker. Nee, die dikke, smerige Gitanekunstsigaret, die heeft hier te lande bij geen enkele schrijver weten aan te slaan. Hij was als sigaret te Frans, pure napalm-tabak en daarna een reepje rauw vlees eten in het restaurant.

De Gitane Hollandaise blijkt een vierkante sigaret die men als rond verlengstuk van de hersenpan weet verkopen...

Houellebecq moet toch wel veel vertrouwen hebben gehad in de rechtsstaat om liefst twee zaken tegen Kirac aan te spannen, die hij beide ook verloor. Ook in dat vertrouwen zie je een wezenlijk optimisme: was hij echt de pessimistische projectie geweest waar hij voortdurend speels mee schermt, dan had hij allereerst al een onmogelijke weerstand moeten overwinnen om überhaupt aan zoiets mee te willen doen, laat staan er dan ook nog twee rechtszaken over te beginnen. Interessant is dat de Nederlandse rechters in deze zaken beide besloten dat er geen overtuigend bewijs was geleverd dat de publicatie van de beelden een onrechtmatige schending van Houellebecqs rechten zou vormen. Er werd overwogen dat de beelden niet zodanig waren dat ze onherstelbare schade zouden veroorzaken aan Houellebecqs reputatie of privacy.

Dat alleen al vind ik een grote artistieke prestatie: nadat zo’n Houellebecq de Nederlander een volk van hoeren noemt, maak je een kunstpornofilm met de man en verliest hij twee rechtszaken in Nederland waarbij de rechters beide eigenlijk te kennen geven dat de reputatie van deze schrijver eigenlijk sowieso al niet te redden was.

Ironisch ook omdat het Nederlands recht goeddeels ook een Frans recht is. Deze Franse invloeden dateren voornamelijk uit de tijd van de Franse overheersing van Nederland onder Napoleon Bonaparte, die begon in 1795 en eindigde in 1813. Tijdens deze periode werd veel Franse wetgeving ingevoerd en aangepast aan de Nederlandse context. Achttien jaar dus. En Napoleon luidde het einde in van het Heilige Roomse Rijk, een politieke constructie die in de middeleeuwen werd opgericht en zichzelf beschouwde als een voortzetting van het Romeinse Rijk. Het Heilige Roomse Rijk bestond uit een complex netwerk van voornamelijk Duitse staten. In 1806 dwong Napoleon de laatste keizer van het Heilige Roomse Rijk, Frans II, om de kroon neer te leggen en het Heilige Roomse Rijk formeel te ontbinden. Dit markeerde het einde van een politieke entiteit die sinds de vroege middeleeuwen had bestaan.

Ik was op 14 juli in Parijs, de dag dat men de bestorming van de Bastille viert. Revolutie, dat is op zichzelf een tamelijk Frans concept. De voortdurende programmatische verrechtsing die heel Europa in een ijzeren grip lijkt te hebben, mislukte in Frankrijk, een land dat ons al eens eerder had bevrijd van de Heilige Roomsen en verantwoordelijk is voor een enorm deel van onze wetgeving.

Of dat echt een overwinning was, is nog steeds maar de vraag. Eergisteren won de christelijke Ursula von der Leyen opnieuw vijf jaar het roer in een ‘geheime stemming’ en zij was ook nog eens ‘de enige kandidaat’. Gisteren bleek plots dat al onze vliegvelden en ziekenhuizen vanuit een bedrijfje in Austin, Texas opgericht door de FBI, worden bestuurd. En daar hadden we niet eens een idee van; hoe krijg je dat voor elkaar? Enkel door niet naar de techbollebozen te willen luisteren, denk ik.

Geheimpjes domineren dus nog steeds het publieke discours, ook bij het Letterenfonds dat na veel geheimzinnig gedoe met een geheim document op de proppen kwam waarin de namen waren zwartgekalkt want… literaire kritiek blijkt levensgevaarlijk. In het document was een bozige stem te lezen die te kennen gaf dat hij ‘deze schrijver liever niet meer terugzag bij het Letterenfonds’. En dat allemaal veroorzaakt door een rouwbundel, ik vind het een prestatie die artistiek niet onderdoet voor die van Kirac, maar de rechterlijke beslissing laat nog even op zich wachten.

Gisteren keek ik een documentaire terug over Willem Oltmans, die het lukte aan te tonen dat de Nederlandse staat hem 40 jaar lang had tegengewerkt. Die kreeg een schadevergoeding van 8 miljoen gulden toegewezen. Ik vind nog steeds dat Oltmans ergens een heel mooi standbeeld zou moeten krijgen, want dankzij hem is er een hele oorlog voorkomen met Indonesië, en juist de mensen die oorlogen voorkomen zouden de mooie standbeelden moeten krijgen in ons land.

Nog iets opvallends: hoe kan het eigenlijk dat ik de eerste Nederlandse schrijver ben die over deze zaak iets te melden heeft? Over die vraag ga ik morgen verder.

Martinus 20-07-2024