Het mysterie van Baudet en Wigman

...blijkt een eenvoudige passage...

Waarom moet het altijd Martinus zijn die al die mysteries op moet lossen, zo beklaag ik me wel eens. Inmiddels heb ik Beurskens over de mail op de knietjes. Hij sputtert en stamelt, nadat ik te berde bracht dat Marc Reugebrink toch echt in 1988 door Erik Menkveld bij de Bezige Bij werd binnengehaald als dichter, en hij dus zijn eigen redacteur voor de Buddingh’ nomineerde en liet winnen. Plots viel het ook Beurskens op dat Esther Jansma, hee, die staat toch op het festival geprogrammeerd in 1998? En heeft dus haar eigen programmeur de Buddingh’ laten winnen?

Wat is eigenlijk het verschil tussen nepotisme en netwerken? Dat is namelijk precies het verschil dat deze mensen niet meer lijken te kennen. Ze denken dat dit een vorm van netwerken is, maar dat is het helemaal niet. Het verschil tussen nepotisme en netwerken zit vooral in de intentie, de mate van eerlijkheid, en de impact op gelijke kansen:

1. Nepotisme betekent dat mensen voorrang krijgen op basis van persoonlijke relaties, zonder rekening te houden met hun kwalificaties of de geschiktheid voor de positie. Het richt zich op het bevoordelen van bekenden, vaak in situaties waar objectieve criteria genegeerd worden.

2. Netwerken draait daarentegen om het opbouwen van relaties en connecties binnen een sector of vakgebied, vaak op basis van wederzijds belang en professioneel respect. Het gaat meestal niet om het toekennen van banen zonder meer, maar eerder om het ontwikkelen van contacten die op een eerlijke manier tot kansen kunnen leiden

Het nepotisme zit hem er overigens al in dat je een redacteur van de Bezige Bij programmeur maakt bij Poetry International (dat is al belangenverstrengeling(1)) en voorts de commercieel directeur van de Bezige Bij in het bestuur zet. Kortom, ethisch bewustzijn blinkt in de literaire wereld vooral uit door afwezigheid.

Het was dus Guus Middag (Uitgeverij van Oorschot) die Menno Wigman een gekopieerde stem had genoemd in het NRC, waarna Wigman geen nominatie kreeg voor de Buddingh'.

Dan op naar het volgende mysterie. Waarom sjouwt Baudet altijd zo met Wigman rond en heeft hij het nooit over ook maar een enkele andere dichter?

Daar hebben we de boosdoener: een gedicht, en wel eentje uit Menno’s debuutbundel ‘s zomers stinken alle steden - lavendel, lavendel, badend in een middeleeuwse lente - retoriek waar een feudalist als Baudet een stralend poepetje van krijgt.

Dat mysterie dus ook alweer opgelost, en het is nog niet een 0800 in de ochtend. Overigens schreef Huub Beurskens een wiedergutmachungsschnitzel over Menno Wigman in de Reactor in de vorm van deze mooie recensie

Maar iets moet me dan toch nog van het hart rond dat idee van debuten en debuutprijzen. In mijn eigen geval kreeg ik ‘Een bundel met obesitas’ om de oren van Rob Schouten, en dat lijkt misschien een plaagstootje naar mijn overgewicht, maar het is dan wel een plaagstootje van iemand die in het centrum van de macht zit, op de geldverdelende stoel van het Letterenfonds (die vervolgens de aanvraag ook afwijst terwijl het de best besproken bundel van dat jaar was) - buitenstaanders die het proces niet hebben doorlopen begrijpen vaak niet hoe gevoelig de positie van debutant is.

Je legt je hele hebben en houden op tafel ter beoordeling. Een bundel waar je, in mijn geval, minstens een jaar of tien aan hebt gewerkt. En als dan iemand in het centrum van de macht denkt je gewicht bij de beoordeling terloops te moeten betrekken is dat behoorlijk dystopisch.

Daarom is het niet zo vreemd dat je ziet dat 2 van de 3 genomineerden in dit geval het dichten aan de wilgen hebben gehangen. Als je niet begrijpt dat debutant zijn een gevoelige positie is hoor je niet in de literaire wereld thuis, het spijt me. Als je je op deze wijze gedraagt, ook middels dat schrijnende nepotisme, dan ben je moedwillig bezig mensen met een trauma op te zadelen.

Voor veel schrijvers is debuteren een levenslange droom die een enorme inzet vergt, waarbij elke zin en elke regel gewikt en gewogen wordt in de hoop het perfecte werk te leveren. Dat deze inspanning vervolgens wordt afgedaan met een opmerking die niet alleen de inhoud, maar ook de persoon van de schrijver lijkt aan te vallen, kan diep insnijden. Zeker wanneer die woorden afkomstig zijn van iemand die de macht heeft om de toekomst van een schrijver te beïnvloeden.

Als je geen oog hebt voor de gevoeligheid van de positie van de debutant, dan ben je niet geschikt een rol te spelen in de literaire wereld, het spijt me. Ja, wel in de huidige literaire wereld, dat is waar. Maar die hangt dus van nepotisme aan elkaar.

Goed, laat ik het daarmee afsluiten. Op naar leukere contreien: na de roots reggae plaat werk ik aan een plaat voor JMH, Je Moerhussel:

Het knappe van deze tekst is natuurlijk dat het ook echt een tekst van Slick Rick zou zijn, een rapper waar ik toevallig groot fan van ben.

Het is een hele leuke uitdaging om met een goed rapalbum te gaan komen.
En ik leef zo’n beetje van uitdaging tot uitdaging.

Ik hoop het album in Januari af te hebben.

U groet,

Martijn Benders

(1) En bovendien, opnieuw, weer een debutant. Debutanten zijn makkelijk aan te sturen, omdat ze nog carriere moeten maken. Iemand die zo’n carriere al heeft
is lastiger rond te commanderen. Dat er dus voortdurend debutanten een rol spelen
wijst op een erg nepotische structuur. (En dan ook nog een debutant die eigen redacteur was)…