Om een polder te kunnen maken

...en vliegende mieren, visioenen en de epifanie...

De Toren wordt meestal als een soort vernietigende kaart afgebeeld, een soort van oog dat een door de mens gebouwde toren met bliksem vernietigd. God die de Toren van Babel neerhaalde.

In Veronique Hogervorst Vlindertarot is de Toren de bloeddruppelvlinder die op rolklaver voedt. De diepe vogelklauwen van de rolklaver maken korte metten met zo’n zandophoping (toren) en zorgen weer voor vruchtbare grond.

Wat een ongelofelijk leuk project dit, gedichten maken bij de beelden van Veronique. Je kunt niet al te dicht op zo’n beeld leunen, maar je moet wel iets maken wat de essentie van het beeld weet te vatten.

Geen raaf, geen enorme asperineblauwe bol. Misschien komen die nog. Of misschien is de raaf de draak, en die bol dat wakkerijtje. Wakker worden is dromen met de grond gelijk maken.

Ik lees nu deze wonderlijke novelle, geschreven door Edwin Delsing:

Een klassieke fabel, met een vlinder en een mier in de hoofdrol. Gaat het de mier lukken om een individu te worden? Ik ben pas op de helft. Wel moet ik Edwin even
gaan vertellen dat wij motten kweken, en dat zo’n maanmotrups je duidelijk nog
herkent wanneer hij een mot is geworden - hij of zij is dus niet zijn hele geheugen kwijt.

Zijn de epifanie en het visioen dezelfde begrippen? Ik moet daar aan denken omdat er op de bijeenkomst ook een deken aanwezig was die vertelde dat hij op Kerstavond een visioen kreeg om God te gaan volgen ipv jurist te worden. Ik wierp toen tegen dat juist omdat het op kerstavond gebeurde het waarschijnlijk geen visioen was maar een script. Er werd namelijk geen visioen beschreven: een visioen is een enorm visueel gebeuren namelijk. Nee, hier was sprake van een man die een epifanie had: plots zag hij in dat hij geen zin had om jurist te worden en een leven als predikant hem plezieriger toescheen. Dat is helemaal geen onlogische epifanie, sterker nog, wie zou er geen begrip voor kunnen opbrengen? Maar een visioen is het natuurlijk niet. Vooral niet als het ook nog eens in de kerstvakantie gebeurt.

Ik ben sterk gekant tegen dat soort begripsvervaging, dat je een epifanie een visioen
gaat noemen of een visioen een epifanie.

Kenmerk van een visioen is meestal juist een sterk ontregelend effect. Bij een visioen
ga je eerder zelf een nieuwe religie oprichten, precies waarom de kerk niet zo dol is op visioenen en iedereen met Jezus uit de Bijbel kan kletsen in zijn hart, maar die zal
nooit iets zeggen wat afwijkt van het Grote Boek.

Dat kan namelijk niet, afwijken van Het Grote Boek. Zeker niet als je Jezus Christus heet. Wat dat betreft was de hoofdinquisiteur uit Dostojevski’s De Gebroeders Karamazov natuurlijk symbool van de kerk zelf. In die parabel keert Jezus terug naar de aarde tijdens de Spaanse Inquisitie in Sevilla. Hij verricht wonderen en trekt mensen aan, maar wordt al snel gearresteerd op bevel van de Grootinquisiteur, die Jezus beschouwt als een bedreiging voor de orde en controle van de kerk. De Grootinquisiteur beschuldigt Jezus ervan dat zijn boodschap van vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid te zwaar is voor de mensheid en dat mensen beter af zijn met de zekerheid en het comfort die de kerk hen biedt, zelfs als dat betekent dat ze hun vrijheid moeten opgeven.

Doet me weer aan Edwin’s boek denken, en zo is het circeltje rond.

Martijn 30-09-2024