Portugal, haven van de boerenkool
...protestgedichten terug naar mijn kindertijd...
Het eerste boek van Bertus Dijk arriveerde. Het bracht meteen een hoop herinneringen boven uit mijn kindertijd. Ik vond het toen ook al een duister land, het meest duistere land dat ik in mijn kindertijd mocht bezoeken.
Pas in 1975 kwam er een einde aan de genadeloze kerkdictatuur, die echter met mooie woorden werd opgesmukt. Lees die twee pauselijke encyclieken en er lijkt geen vuiltje aan de lucht. Mooie woorden die monsters verbergen. Pas recentelijk zijn ook de seksschandalen onderzocht, maar dat gebeurde net als in Nederland door de kerk en religieuzen zelf – eerder een doofpot dus. In Nederland mocht Deetman destijds de brandjes blussen.
Wat ik nog niet heb verwerkt, is de enorme sloppenwijk bij Lissabon, waar ik toen ook ben geweest.
Waarom die verzetsgedichten me niet echt kunnen boeien? Misschien omdat ze te traumatisch zijn, te rechtlijnig, of misschien ligt het aan Bertus Dijks vertaalkunsten. Of wellicht ligt Portugese poëzie me gewoon niet; ik hou namelijk ook helemaal niet van Pessoa. Ik pas dus niet bij die oudere dichters die een bed and breakfast aan de rand van de Algarve zouden willen openen. De christenvrienden die in het huis van Komrij een achtentwintigdelige biografie gaan schrijven, passen daar beter dan ik in dat duistere land zou passen. Zelfs Ronaldo met zijn gouden schoentjes – hij is toch eigenlijk een glanzende figuur uit een nachtmerrie.
En dan heb je het nog niet eens over wat er in Angola en andere Portugese koloniën is gebeurd. Bertus Dijk schrijft daar geregeld over, en ik wacht met enige spanning op zijn filosofieboek. Ik denk niet dat hij een groot vertaler was, maar hij was in elk geval een mens met zijn hart op de juiste plek. Dat lijkt me net zoveel waard, of misschien wel meer.
De beelden uit het Portugal van de jaren ’70 staan me nog steeds levendig voor ogen. De oude mannetjes op de richel, de naakzonners, de schedel die ik niet durfde uit te graven. Bloedende knietjes, uitgesleten marmer. Morgen verder over de sloppenwijk.
(En de moderne beelden van Portugal natuurlijk: BBB Lientje en Don Mossad Arturio
samen aan de wijn denkend aan de Grote Rieu en Andre van Duin…)
Martijn, 12-09-2024